Sosyal Performans Yönetimi
2016 yılında yayınlanan BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ile iş dünyasında finansal amaçların yanında topluma yarar sağlayan çalışmalar yaygınlaşmaya başlamıştır. Kuruluşların finansal hedefleri kadar sosyal misyonları da önem kazanmıştır. Hizmet alıcılar ve paydaşlar artık iş yapacakları firmaların mali getirisinin yanında hizmet alıcıları merkeze alan, sosyal ihtiyaçlarını önemseyen ve topluma kattıkları değerle de ilgilenmekte, sosyal misyonları çerçevesinde farklı iş birlikleri sunan alternatiflere yönelmektedir.
Sosyal misyon kuruluşların sahip olduğu topluma, ekonomiye ve/veya çevreye çeşitli şekillerde fayda sağlayan, hizmet alıcılarının ihtiyaç ve beklentilerine duyarlı hedefleri destekleyen, mali hedeflerin dışındaki amaçlardır. Sosyal bir misyona sahip olmak, topluma anlamlı bir şekilde katkıda bulunmanın bir yoludur. Toplumlar desteklendiğinde ve bireyler sosyal fayda yoluyla güçlendirildiğinde, bu olumlu değişim iş dünyasında büyümenin ve kuruluşların da gelişiminin önünü açar. Örneğin bir taze gıda fabrikasının gıdaya erişimi kısıtlı olan kişilerin gıdaya erişimini kolaylaştırmayı amaç edinmesi sosyal misyon örneğidir. Bu misyon çerçevesinde toplumsal kalkınmaya verilen destek toplumla beraber tüm iş dünyasının kalkınmasını sağlamaktadır.
Kuruluşların; sosyal misyon oluşturmanın devamında bu misyona uygun planlar ve çalışmalar yapmaları ve sonuç almaları gerekmektedir. Sosyal misyona uygun yapılan çalışmaların neticesinde alınan sonuçlar ve bu sonuçların değerlendirilmesi sosyal performans olarak adlandırılmaktadır. Sosyal performans yönetimi (SPY) ise sosyal hedeflerin belirlenmesini, bu hedeflerin gerçekleştirmek için stratejileri, stratejilerin analizini, ilgili çıktıları ve toplumda ve hizmet alıcıların yaşamlarındaki yaşanan olumlu değişikliklerin izlenmesini ve raporlaştırılmasını kapsar. [1] Bu sayede hizmet alıcılarda ve toplumda oluşan değişiklikler ve ulaşılan hedefler analiz edilebilir. SPY sosyal misyonun sürdürülmesi için gereklidir.
SPY sosyal misyonun sürdürülmesinden dolayı topluma olan yararının yanında hizmet alıcılar ve kuruluşlar için de faydalıdır. SPY şeffaf bir yönetim ve hizmet alıcılara mali kazancın[2] yanında beklentilerini dile getirme imkanı ve farklı iş ortaklıkları kurma şansı verir. Örneğin Filipinler’de faaliyet gösteren bir mikrofinans[3] kuruluşu yoksulluğu ortadan kaldırma misyonu ile sosyal performans departmanına sahiptir ve bununla ilgili sistematik çalışmalar yürütmektedir. Hizmet alıcılarına da bu departmanın çalışmalarına katılma ve katma değer elde etme imkânı tanır. [4]
Sosyal Performans Görev Gücü (The Social Performance Task Force (SPTF))’a[5] göre SPY yedi adımdan oluşmaktadır. (Bkz. Şekil 1). Bu adımlar kısaca şu şekildedir.
- Sosyal Strateji: Sağlayıcının sosyal hedeflerine ulaşmak için bir stratejisi belirlenir. Kuruluş, bu hedefler doğrultusunda özel verileri toplar, analiz eder ve raporlar.
- Sorumlu Liderlik: Yönetim sosyal hedeflere ulaşmada aktif rol oynar çalışmaları takip eder.
- Müşteri Odaklı Ürün ve Hizmetler: Müşterilerin beklentilerine uygun ürünler geliştirilir. Geliştirilen çalışmalar müşterilere fayda sağlar.
- Müşterilerin Korunması: Müşteriler maddi olarak planlamadıkları çalışmalara katılmaz. Yapılan çalışmaların tüm adımlarından müşteriler haberdar edilir.
- Sorumlu İK[6] Çalışmalarının Geliştirilmesi: İK sistemi sosyal stratejiyi destekler nitelikte oluşturulur. Adil ve güvenli bir çalışma ortamı sağlanır.
- Sorumlu Büyüme ve Kazançlar: Kuruluş büyürken sosyal stratejisine uygun hareket eder ve müşterilerinin riske atacak çalışmalarda bulunmaz.
- Çevresel Performans Yönetimi: Çevreden kaynaklı değişmeler takip edilir. Çevre hedefler belirleyerek bunu sosyal performansı ile entegre şekilde yürütür.
Şekil 1: Sosyal Performans Görev Gücü (The Social Performance Task Force Evrensel Standartları)
SPY’de en önemli aşamalardan biri analiz, bilgi toplama ve raporlama aşamalarıdır. Ölçülmeyen ve takip edilmeyen hiçbir uygulama yönetilemez. Sosyal misyon ve stratejinin çerçevesinde operasyonlar oluşturulur. Uygulanır ve analiz edilir. Her yeni çalışmada paydaşların ve kuruluşun yeni ihtiyaçlar tespit edilir yeni operasyonlar oluşturulur. Böylece zaman ve emek kaybı önlenir. Sosyal misyonun devamlığı sağlanır ve paydaşların ihtiyaçlarına kısa sürede cevap verilir. SPY’de sosyal performans akışı şu şekilde modellenebilir (Bkz. Şekil 2).
Şekil 2: Sosyal Performans Akışı[7]
SPY insana yakışır iş ve ekonomik büyüme kapsamında kuruluşların kalkınma ve sürdürülebilirlik hedefleri açısından önemi giderek artmaktadır.[8] Kuruluşların maddi birlikteliklerin yanında sosyal misyon çerçevesinde de buluşacağı iş birlikleri, kazanç ve fayda dengesinin kurulduğu çalışmalar gelecek dönemde daha da görünür hale gelecektir.
[2] Waddock, S. A., & Graves, S. B. (1997). The corporate social performance–financial performance link. Strategic management journal, 18(4), 303-319.
[3] Mikrofinans, geleneksel olarak bankacılık ve ilgili hizmetlere erişemeyen, tüketiciler ve serbest çalışanlar da dahil, düşük gelirli müşterilere veya kredi dayanışma gruplarına finansal hizmetlerin sunulmasıdır.
[4] The SEEP Network (2006). Social Performance Management. Social Performance Progress Brief, 1(2).
[5] Sosyal Performans Görev Gücü (SPTF), dünyanın her yerinden 4.400'den fazla üyesi olan, kar amacı gütmeyen bir üyelik kuruluşudur. Üyelerimiz, kapsayıcı finans alanındaki her paydaş grubundan gelmektedir. SPTF, finansal hizmetleri müşteriler için daha güvenli ve daha faydalı hale getirmek amacıyla sosyal performans yönetimi (SPM) için standartlar ve iyi uygulamalar geliştirmek ve teşvik etmek için bu paydaşlarla birlikte çalışır.
[7] The SEEP Network (2006). Social Performance Management. Social Performance Progress Brief, 1(2).
[8] https://www.convergences.org/en/social-performance-management-is-becoming-mainstream-an-opportunity-or-a-threat-for-the-impact-investment-sector/